Binnen de gemeente zijn maatregelen genomen die gericht zijn op het optimaal sturen en beheersen van de organisatie. Vanuit een centrale plaats binnen de gemeentelijke organisatie, met als eindverantwoordelijke de concerncontroller, worden op regelmatige basis diverse processen gemonitord. Middels de inzet van zowel hard controls (functiescheiding, vier-ogen-principe, controle, etc.) als soft controls (houding en gedrag) wordt geborgd dat de gemeentelijke organisatie conform de geldende wet- en regelgeving werkt aan het behalen van de gestelde doelen en opgedragen taken. De belangrijkste instrumenten zijn:
- De begrotingscyclus;
- De managementcyclus (planning- en controlcyclus);
- Voortdurend aandacht hebben voor de onderliggende waarden;
- Ondersteuning van het lijnmanagement door professionele bedrijfsvoering adviseurs;
- Risicomanagement;
- (Verbijzonderde) interne controles en audits;
- Accountantscontrole (namens de gemeenteraad);
- Artikel 213a onderzoeken;
- Rekenkamercommissieonderzoeken.
De afgelopen jaren zijn diverse financieel omvangrijke versneld processen opgestart. Denk aan de Tozo, de Tonk, de energietoeslag. Deze processen vergen veel van het organisatievermogen van de betrokkenen, en het inrichten van de juiste controles is niet altijd makkelijk geweest. Toch is het veelal goed gegaan of zijn fouten gecorrigeerd. Het lijkt er echter op dat versneld inrichten van nieuwe processen een structureel verschijnsel wordt. De organisatie dient te analyseren hoe ze structureel hier beter mee kan omgaan om ook bij deze processen in control te zijn.